Hukukçudan Girişimci Olmaz

Patent ve Faydalı Model

Türk toplumunun en çok karıştırdığı ve yanlış kullandığı bir terimden bahsedeceğiz bu yazıda; patent. Patent, fikri ve sınai mülkiyet alanında en sık duyulan ve bu nedenle karıştırılması da normal olan bir haktır. Muhtemelen ‘bu ismin patentini almak lâzım’ gibi ifadeler duymuşsunuzdur. Bu yazıyla birlikte patentin ne olduğu ve ne olmadığını daha iyi anlaşılacaktır.

Patent, teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması buluşçuya belirli bir süre için tekel hakkı sağlamaktadır. Bir ürünün patentlenebilir olması için yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir nitelikte olması gerekmektedir. Bir ürünün patentlenmesi buluşçunun, üçüncü kişiler tarafından buluşun izinsiz olarak üretilmesini, satılmasını, kullanılmasını veya ithal edilmesini engelleme hakkı vermektedir. Faydalı model ise, patente oldukça benzer olmasına rağmen buluş basamağı bulunmayan yeni ve sanayiye uygulanabilir niteliği bulunan ürünlere verilmektedir. Patent ve faydalı model genellikle birlikte anılması sebebiyle, bu yazıda da ikisinden bahsetmenin makul olacağına karar verdik.

Patentle faydalı model arasındaki en temel fark, faydalı modelde buluş basamağının bulunmamasıdır. Aynı zamanda patent 20 yıl koruma sağlarken, faydalı model 10 yıl koruma sağlamaktadır. Başvuruya ilişkin bilgi vermeden önce belirtmek gerekir ki, bilgisayar programları için patent başvurusunda bulunulamamaktadır. Ancak bir programın yüklü olduğu yeni, buluş basamağı içeren ve sanayiye uygun şekilde kullanılan torna makinesinin patentlenmesi esnasında makine içerisinde yer alan program da patentlenmiş olacaktır.

Patent alanında başvuru yapmadan önce buluşunuzun patentlenebilmesi için gerekli şartları taşıyıp taşımadığına dair ön araştırma yapılması en makul yollardan biridir. Ön araştırma yapılmaksızın yapılan başvuru, yeni olmaması halinde patent belgesi alamayacağı gibi yapacağınız başvuru için harcayacağınız emek ve zaman, Ar-Ge masrafı, başvuru maliyeti ve benzeri birtakım kalemler sizi zarara uğratacaktır. Bu konuyla ilgili olarak Türk Patent ve Marka Kurumu’nun sitesinden bizzat araştırma yapabilirsiniz. Fakat patent meselesi teknik konuları içermesi dolayısıyla uzman bir profesyonelle çalışılması önerilir.

Ön araştırma sonrasında Türk Patent ve Marka Kurumu’na (Bundan böyle “Kurum” olarak anılacaktır.) tarifname ve istemleri içeren belgelerle başvuru yapmanız gerekecektir. Tarifname, buluşun tüm detayı ile anlatıldığı kısımdır. Tarifname, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda uzman olan bir kişi tarafından buluşun uygulanabilmesini sağlayacak nitelikte hiçbir şey gizlenmeden açık ve ayrıntılı olmalıdır. Tarifname buluş basamağını ve ürünün sanayiye uygulanma biçimini içermektedir. İstemler, buluşun koruma talep edilen, yeni olduğu iddia edilen teknik özelliklerinin belirtildiği kısımdır. Yani ilgili buluşta neyi korumak istediğinizi belirtmeniz gerekir.

Başvuru sonrasında Kurum tarafından şekli inceleme yapılır. Şekli inceleme yapıldıktan sonra buluşçu, 12 ay içerisinde araştırma talebinde bulunmalıdır. Buluşçunun araştırma talebi neticesinde gelen raporun tebliğ edilmesiyle beraber 3 ay içerisinde buluşçu, inceleme talebinde bulunmalıdır. Aksi halde başvuru geri çekilmiş sayılacaktır. Olumlu inceleme raporu neticesinde patent belgesi kararı verilerek başvuru ve belge kararı bültende yayınlanır. Başvuru tarihi itibariyle patent başvurusunun 18 ay geçtikten bültende yayınlanması gerekmektedir. Yayına karşılık altı ay içerisinde herhangi bir itiraz gelmemesi halinde başvurucuya/buluşçuya patent belgesi verilir. İtiraz gelmesi halinde de dosya Kurum uzmanına gönderilerek değerlendirilir.

Faydalı model sürecinde ise, patent için bahsetmiş olduğumuz buluş basamağı bulunmadığı gibi aynı zamanda inceleme raporu talebinde de bulunulmaz. Bu vesileyle sürecin daha hızlı ilerlemesi mümkündür.

Girişte belirtildiği üzere, Türkiye’de birçok insan patent kavramını ne ifade ettiğini karıştırmaktadır. Halbuki patent, teknik alanda tekel hakkı sunmaktadır. Patent genellikle markayla karıştırılmaktadır. Bunun sebebi, Kurumun daha önceki adının Türk Patent Enstitüsü olması, ancak bu enstitü içerisinde marka başvurularının yapılması olabilir. Nihayetinde patentin ne olduğu ve ne olmadığına ilişkin bilgi verilerek başvuru sürecine değinilmiştir. Patent ve faydalı model, teknik detayları bulunan hususlar olmaları sebebiyle detaylı bir ön araştırma yapılmasının ardından başvurunun yapılması daha isabetli olacaktır. Bu süreçte de konunun uzmanı bir profesyonelle çalışmanız sizin ve girişiminizin faydasına olacaktır.

Girişimcilerin yaşayabileceği her türlü hukuki ihtilaf konusunda tarafımızla iletişime geçmesini tavsiye eder, iyi okumalar dileriz.